De woonwijk Parijsch is vernoemd naar een kleine nederzetting die – eind 12e, begin 13e eeuw – in het gebied tussen de huidige Welborn en de rotonde bij de Erasmusweg lag. Maar hoe kwam die nederzetting aan zijn naam?
In de tijd van de kruistochten trokken er nogal wat mensen door Europa. Zij kwamen in landen en steden, waar ze nog nooit van hadden gehoord en vertelden daarover, als zij weer thuis waren. Soms gebeurde het dan dat een polder of nederzetting vernoemd werd naar zo’n ver weg gelegen stad of land. De nederzetting Parijsch is daar een voorbeeld van. Ook de nederzetting Pavijen is naar zo’n verre stad genoemd, namelijk naar de Italiaanse stad Pavia. De polder Bolgerije bij Zijderveld is vernoemd naar Bulgarije.
De nederzettingen rond Culemborg zijn bewoond tot 1385. In dat jaar liet de graaf van Holland de Diefdijk verhogen, waardoor het waterpeil steeg. De mensen uit de nederzettingen vestigden zich aan de hoger gelegen Zandweg – de huidige Zandstraat – bij Culemborg. Het Culemborgse Veld is hierdoor eeuwenlang een dunbevolkt gebied geweest. Wonen kon je in dit gebied alleen maar als je je huis op een terp bouwde.
Voor deze terpen werden verschillende namen gebruikt. Zo sprak en spreekt men meestal van ‘hug’ of ‘heuvel’ maar ook wel van ‘woerd’. Denk hierbij aan Schoonrewoerd. Een aantal van deze terpen zijn nog in het veld terug te vinden. Als je bijvoorbeeld bij Bradaal – aan het viaduct over bij de A2 – linksaf richting Acquoyse Meer rijdt, dan zie je direct rechts een boer-derij op zo’n hug staan. Dit gebied is voor het laatst overstroomd in 1855. De bewoners zijn toen massaal naar de stad Culemborg gevlucht. 250 Vluchtelingen werden in de Culemborgse Stadsschool gehuisvest.
Ooit lag diep in het Culemborgse Veld – toen de A2 nog niet was aangelegd – een herberg met de naam Bradaal. Hoogstwaarschijnlijk vernoemd naar de heerlijke aal die je daar kon eten en die gevangen was in het heldere slootwater rondom de herberg. Later heeft men aan de Bradaal voor de boerenkinderen een school gebouwd, die zondags ook dienstdeed als kerk.
Nog later heeft men er tien huisjes gebouwd, De ‘Nije huizen’ noemden de Velders deze huisjes. De school is later omgebouwd tot garage. De tien huisjes zijn gesloopt voor de verbreding van de A2. Het Culemborgse Veld was een regelmatig onder water lopend moerassig gebied, waar akkerbouw bijna onmogelijk was en waar in hoofdzaak alleen maar grienden gedijden.
Omdat er maar weinig mensen woonden, was het ook een geheimzinnig gebied: een ideale voedingsbodem voor verhalen over heksen en weerwolven. Zo vertelde men bijvoorbeeld dat er in het Veld een weerwolf woonde, die een paard en wagen de sloot in kon kijken en dat er op het Pavijense kerkhof de witte wieven spookten. Vooral blinde Beelies waren ’s nachts op het kerkhof te vinden. Deze blinde Beelies konden – zo dachten de Velders, maar ook de mensen in de stad – de lijkstaties zien van mensen die nog moesten sterven.
In winkelcentrum Parijsch is voor historische namen gekozen. Namen zoals Koopmansgilde, Weversgilde, Voermansgilde, Schippersgilde en Schildersgilde zijn allen terug te vinden in de glas- en loodramen van het oude stadhuis.
