Search

HamKaVoet of Keestrakwartier

(Van den Hamstraat, Kalkhovenstraat, Voet van Oudheusdenlaan en Keestrasingel)

Deze wijk tussen de spoordijk en Westersingel is in de jaren dertig van de vorige eeuw gebouwd en in 2014-2015 uitgebreid met straten vernoemd naar de bestuursleden van het eerste uur van  de Historische Vereniging A.W.K. Voet van Oudheusden, genaamd:

T.W.A. Ausemsburcht, W. Prinsstraat, P.W.J. Beltjeslaan, L. Sillivispad en L. Sillivishof.

HamKaVoet“ of “Keestrakwartier

 

Ca.1925 (uit: Culemborg in oude ansichten)
J.B. van den Hamstraat

B. van den Ham (1859-1926) was een verenigingsman. Hij was voorzitter van de in 1882 opgerichte gymnastiekvereniging Kracht en Vriendschap en in 1905 één van de oprichters van Culemborg en Oranje. Van den Ham werd voor vele functies graag gevraagd (Floraliavereniging, de Volksbibliotheek, de zondagsschool en de gezondheidscommissie voor Culemborg en omgeving).

Schilderij Museum Elisabethweeshuis

Vanaf 1994 ligt zijn grafzerk in het tuinpad van het Weeshuismuseum.

Grafzerk.

De collectie van door Van den Ham verzamelde voorwerpen, boeken en prenten betreffende de geschiedenis van Culemborg vormde de basis voor de oprichting van de Oudheidkamer van Culemborg in 1928.

Voormalige Stadsschool uit 1884

 

Oudheidkamer in Het Weeshuis.

In de 19e eeuw waren in Culemborg twee onderwijzers die zich met de geschiedenis van Culemborg bezig hielden. Het waren J.B. van den Ham (van de Stadsschool) en J.D.J. Kalkhoven, (van de R.K. Jongensschool) hoewel de eerste van protestantse huize was en de andere van rooms katholieke huize, waren ze goede vrienden. Van den Ham deed archief onderzoek en verschafte Kalkhoven belangrijke stof voor diens boek “De Geschiedenis van Culemborg”, dat in 1880-1890 in 50 wekelijkse afleveringen verscheen in de krant.

Kalkhovensingel

Deze singel is vernoemd naar Johannes Dirk Jacobus(Jo) Kalkhoven (1859-1908), die in 1885 hoofdonderwijzer F. Busch opvolgde van de R. K. Jongensschool aan de Havendijk. Jo trouwde in 1887 met Anna Maria Copier en woonde op de Havendijk. In 1900 overleed zijn vrouw. In 1901 huwde hij zijn huishoudster. Na zeven jaar verhuisde het gezin naar Gemert, waar Kalkhoven op 49-jarige leeftijd overleed.
R.K. Jongensschool, Havendijk
Links onderwijzer Kalkhoven
In 1903 betrok men een geheel nieuwe   school in de St. Janskerkstraat : de R. K. Jongensschool (later de St. Willibrordus- school genoemd), die in 1979 werd afgebroken. Ondertussen was er in 1963 aan de Jan van Riebeeckstraat een tweede rooms katholieke school gebouwd : de St. Augustinusschool.
Augustinusschool
Voet van Oudheusdenlaan

Deze straat, gereed gekomen in 1929, is vernoemd naar Arnoud Walraed Karel Voet van Oudheusden (1686-1753). Voet was predikant, maar hij werd als geschiedschrijver bij ons bekend. Hij schreef  over de geschiedenis van de stad Culemborg.

In 1693 kwam hij met zijn grootmoeder naar Culemborg; waarom is niet duidelijk. Waarschijnlijk kreeg hij hier zijn interesse voor geschiedenis. Na de Latijnse school studeerde Voet theologie in Utrecht. In 1709 werd hij in Ankeveen beroepen, waar hij een kleine gemeente had van 150 zielen. Daar had Voet tijd genoeg om zich te wijden aan zijn hobby, de geschiedenis. Uiteindelijk volgde hij het advies van zijn neef op, de grafelijke archivaris mr. Arnold Egbert de Jouwer, om een geschiedenis van Culemborg te schrijven.

Historische Beschryvinge van Culemborg

Gedurende dit schrijven was Voet vaak ziek. Toen hij zelf niet meer schrijven kon deed de voorzanger dat voor hem. Kort voor zijn dood in 1753 heeft hij het gedrukte boek van 760 bladzijden nog in handen gehad. Bekend is het boek “Historische Beschryvinge van Culemborg”. De oudheidkundige vereniging “Genootschap A.W.K. Voet van Oudheusden”, opgericht in oktober 1937, is naar hem vernoemd. Voet van Oudheusden werd in 1686 in Helmond geboren en overleed in 1753 te Ankeveen, waar hij predikant was.

Burgemeester Keestrasingel

Deze singel is vernoemd naar de in 1926 aangestelde burgemeester Y. Keestra van Culemborg. (Voordien heette dit gedeelte van de singel  ook Westersingel).

Varkensmarkt 4, Woonhuis familie Keestra

Onder zijn bewind werd de hygiëne in Culemborg sterk verbeterd door een goed rioolstelsel aan te laten leggen. De grachten werden schoner, doordat er niet meer mocht worden op geloosd. Het aanzien van de stad werd verbeterd, door de stadswallen en plantsoenen aan te pakken. In de dertiger jaren zette Keestra zich in voor de daklozen van Culemborg. Hij zorgde voor woningbouw en gaf in de veertiger jaren de eerste aanzet tot de restauratie van het stadhuis. In februari 1950 diende hij zijn ontslag in wegens gezondheidsproblemen. Y. Keestra werd geboren te Tzum en overleed in Cuijk in 1959.

Keestra

 

Omstreeks 1950-1960
T.W.A. Ausemsburcht

Vernoemd naar schrijver en priester  Theo W. A. Ausems, geb. 16 juli 1914 en overleden 12 juni 2000.

Theo W. A. Ausems

In 1932 trad hij in de orde van Jezuïeten en werd in 1946 tot priestergewijd. Hij studeerde Nederlands en promoveerde in 1953. Hij heeft in Zuid-Afrika (woonwagenkampwerkwezen en in Pretoria) en Duitsland gewerkt.

Theo Ausems was een zoon van A.J.J. Ausems, eigenaar van de voormalige, uit 1913 daterende, kledingzaak Ausems op de Markt.

Kledingzaak Ausems op de Markt.

Uit een studie van Ausems blijkt dat men vroeger in Culemborg drie soorten dialecten sprak. Namelijk het burger Kuilenburgs in de binnenstad, het schippers Kuilenburgs van de Havendijk en het boerse Kuilenburgs in de Nieuwstad. Dhr. Ausems is gepromoveerd op het dialect van Culemborg. Daarnaast heeft hij onderzoek gedaan naar het Zuid-Afrikaans en de overeenkomsten daarvan met het Betuws dialect.

W. Prinsstraat

Wollebrand Prins (1889-1970) was een zoon van de Culemborgse   stadsarchitect Gijsbartus Prins, die in de Kattenstraat woonde en daar ook een timmerwinkel runde. Hij kocht na zijn huwelijk in 1922, met de directrice van de Culemborgsche Huishoud- en Industrieschool, Johanna Alida Meijer, het pand Markt 13 en gaven het pand de naam “In Den Keyser”.

Wollebrand Prins

Wollebrand Prins had samen met zijn broer Cornelis de timmerwinkel van hun vader in de Kattenstraat overgenomen. Al snel ging men over op het restaureren en maken van meubelen. Cornelis Prins stichtte de meubelfabriek “Het Oude Erf” en Wollebrand Prinsdeed de woninginrichting. Toen de huizen aan de Oostersingel en Leliestraat (“De Lelie”, architect vader Gijsbartus Prins) in 1919 gereed kwamen werd één huis als modelwoning ingericht door Wollebrand Prins.

Gebouw In den Keyser

Wollebrand was ook amateurhistoricus en fotografeerde veel. Een aantal van zijn foto’s werden opgenomen in het boekje “Culemborg in oude ansichten” (uitgave van het Algemeen Dagblad). Hij was één van de oprichters van de oudheidkamer in 1928 en van de Historische Vereniging Voet van Oudheusden in 1937.

Woonhuis van de fam. Prins-Meijer vanuit de tuin aan de Herenstraat
P.J.W. Beltjeslaan

Piet J. W. Beltjes werd op 2 mei 1914 geboren en overleed in 1999. Beltjes was provinciaal inspecteur van de archieven en bekleedde diverse bestuursfuncties. In 1992 kreeg hij de Zilveren Anjer en in 1994 werd hij ereburger van de stad Culemborg.

Piet J. W. Beltjes

In het verzet rond Geldermalsen, in de Tweede Wereldoorlog, fungeerde Beltjes als verbindings- man tussen de verschillende ondergrondsen en later nog in verschillende afdelingen van de Binnenlandse Strijdkrachten. Beltjes heeft veel artikelen geschreven over de geschiedenis van Culemborg.

Markt 35 met balkon was het geboortehuis van Beltjes, later verhuisde het gezin naar de Waldeck Pymontdreef.

Omstreeks 1931(bron: RAR)
L. Sillevishof

Het L. Sillevispad is vernoemd naar mr. Leendert Sillevis (1889-1971), gehuwd metLouise Wilhelmina Gerstenhauwer-Zimmerman uit Utrecht.

Hij was medeoprichter en de eerste secretaris van de oudheidkamer in 1928 en was ook  in 1937 medeoprichter en de eerste voorzitter van Genootschap A.W.K. Voet van Oudheusden. Leendert Sillevis werd leraar en gaf les aan scholen in Utrecht en Hilversum en daarnaast was hij secretaris-penningmeester van de Linge- stoel van het Waterschap van de Beneden Linge. Leendert Sillevis schreef tal van artikelen over de geschiedenis van Culemborg.

Kistenfabriek en Houthandel op de Helling (“L. Sillevis en Zonen”) (bron: Voetnoten-2007)

De grootvader van Leendert Sillevis was timmerman en stichtte in Culemborg de Stoom-balkenzagerij, Kistenfabriek en Houthandel op de Helling (“L. Sillevis en Zonen”). Zijn drie zonen namen in de loop der jaren het bedrijf over.  De zagerij is afgebroken in 1919, maar de kistenfabriek bleef nog een aantal jaren bestaan.

Situatie tussen Westersingel en Spoordijk, 2017
Bronnen:
Archief Culemborgsche Courant
Regionaal Archief Rivierenland (RAR)
Oudheidkundige Vereniging Voet van Oudheusden (Voetnoten) 
Museum Elisabethweeshuis
Alies Derwig, december 2017