De gymnastiekvereniging Kunst en Kracht was een afsplitsing van Kracht en Vriendschap en werd in oktober 1917 door de heren A. van Arnhem en G.A. Veldt opgericht. Thuishaven was in die begintijd de zaal van hotel ‘De Nieuwe Bak’ in de Herenstraat, het latere Luxor theater.
Er werd gestart met een groep van zes mannen, die onder leiding van de heer Van Arnhem aan hun eerste oefeningen begonnen. Al een jaar later kon de eerste uitvoering worden gegeven. Kort daarna werd er een aspirantenafdeling opgericht.
Kunst en Kracht startte in 1923 met een damesafdeling. Dit stuitte op nogal wat weerstand; damesturnen vond men in die tijd niet zo gepast. Men zette echter wel door en het werd een zodanig succes dat al snel daarna ook een meisjesafdeling werd opgericht. Tot begin jaren dertig van de vorige eeuw werd er getraind in ‘De Nieuwe Bak’.
De groei van de vereniging bracht een groot probleem met zich mee, namelijk het gebrek aan voldoende oefenruimte. Gelukkig kon in 1932 voor drieduizend gulden de leeggekomen bakkerij van Coöperatie ‘De Eendracht’ aan de Lange Havendijk worden aangekocht. Om het pand geschikt te maken als turngebouw moest door de leden heel wat werk worden verzet. Zo moesten onder andere de ovens worden gesloopt en een zware fundering ondergraven. Met groot doorzettingsvermogen en een grote clubliefde werd de klus geklaard en kon het gebouw aan de Lange Havendijk in 1933 in gebruik worden genomen. De turnzaal was negen bij twaalf meter. Rond de Tweede Wereldoorlog telde Kunst en Kracht ongeveer 300 leden. De vereniging gaf jaarlijks in zaal Luxor een uitvoering. In 1948 waren er zoveel atleten die hun kunnen wilden tonen dat het toneel van deze zaal te klein dreigde te worden.
Meer dan een gymvereniging
Dat Kunst en Kracht door de jaren heen meer was dan alleen maar een gymnastiekvereniging blijkt onder andere uit de uitvoering op zaterdag 24 februari 1950. De jaarlijkse gymnastiek prestaties werden toen verweven met een gymnastiekrevue met de titel ‘Was het maar waar’. Het was een revue afgewisseld met gymnastiek.
Ups and downs
Als de vereniging in 1957 het 40-jarig jubileum viert, is het niet mogelijk om de uitvoering in een revuejasje te steken. Voor de door Janus Mudde geschreven revue werden namelijk niet voldoende mensen gevonden om eraan mee te werken. De meisjes- en damesploegen weerden zich dat jaar uitstekend in de Stichtse Turnkring. Op Rayonwedstrijden waren zij zelfs oppermachtig. In 1962 bestond de vereniging 45 jaar, wat gevierd werd met een receptie in de foyer van Van Gelder op de Markt
Bezielende mensen
Het ledental liep in de jaren zestig van de vorige eeuw sterk terug. Nadat er in 1966 een bestuurswisseling had plaats gevonden en een paar bezielende mensen de kar gingen trekken, liep het ledental snel weer op. Bij het 50-jarig bestaan was Kunst en Kracht weer helemaal terug van weggeweest. Het ledental liep weer op en de op zaterdag 14 oktober 1967 gehouden receptie was een feest op zich.
Toeloop van leden
Door de grote toeloop van leden moest de vereniging in 1971 steeds meer uitwijken naar andere locaties. In het Parochiehuis werd enkel uren per week ‘ritmisch’ gegeven en ook moest er enkele malen een beroep op de sporthal worden gedaan.
Veertig jaar heeft men van het kleine zaaltje aan de Lange Havendijk gebruik gemaakt. In 1972 kocht de vereniging de fietsenzaak van ‘Koos de Rijwielkampioen’. Nadat dit pand bij het bestaande gebouw was gevoegd, beschikte de vereniging over een sportzaaltje van 23 bij 12 meter. Het verenigingsgebouw had nu een eigen kantine annex fitnessruimte, toiletten, douches, een bestuurskamer en de nieuwste toestellen.
In 1979 waren de volleybalteams, zowel die van de dames als de heren van Kunst en Kracht zeer actief, ze brachten menig prijs mee naar huis. Vooral de damesvolleybalsters waren bijna onverslaanbaar. In 1980 beleefde het volleybal een ware hausse en schreven zowel de dames als de heren zich telkens in met twee teams.
De jaren negentig
In 1997 werd het 80-jarig bestaan van Kunst en Kracht gevierd met een uitvoering op 13 december in de Vrijstadhal. Op dat moment was Kunst en Kracht, met ongeveer 700 leden, uitgegroeid tot één van de grootste verenigingen van Culemborg.
Voor Kunst en Kracht zijn de vrijwilligers altijd van groot belang geweest. Zo was bijvoorbeeld Bea van Stijn-de Ruiter vanaf 1965 hulpleidster en beheerder van het gebouw. Ook was ze vanaf 1967 verantwoordelijk voor de complete huishoudelijke organisatie van de bovenzaal van het clubgebouw. Hiervoor ontving zij op zaterdag 10 januari 1997 uit handen van locoburgemeester J. H. Eigeman een Koninklijke onderscheiding.
Kunst en Kracht is door de jaren heen extra aantrekkelijk geweest door naast gymnastiek en turnen ook allerlei andere activiteiten te organiseren, zoals klaverjassen, disco, fietstochten, feestavonden en rommelmarkten. Kunst en Kracht was een vereniging die zich onderscheidde van andere verenigingen door de grote groep vrijwilligers die zich jarenlang belangeloos voor de vereniging inzette. Belangrijk was ook dat Kunst en Kracht over een eigen gebouw beschikte waardoor een soort familiegevoel kon ontstaan. Men kon eind jaren negentig nog niet vermoeden dat op 1 januari 2011 de verenigingen Kunst en Kracht en Kracht en Vriendschap zouden opgegaan in de vereniging Sport Balans. Met deze fusie werd Sport Balans in één klap de grootste gymnastiekvereniging in Culemborg en omgeving.
